کتاب خانواده و شیوه‌های فرزند پروری

آرش رحیمی پور

کتاب خانواده و شیوه‌های فرزند پروری نوشته آرش رحیمی پور

در بخشی از کتاب خانواده و شیوه‌های فرزند پروری می‌خوانیم:

رشد شخصیت و بهداشت روانی و جسمی ما با توانایی برقراری ارتباط رابطه دارد و یک رابطه نارسا، می­تواند سلامت جسمی و روانی شخص را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین اگر در خانواده تنش بین اعضا وجود داشته باشد، کودک در یافتن هویت خویش، ایجاد روابط مطلوب با دیگران، مقابله صحیح با فشار­های روانی و رشد سالم روانی و رفتاری دچار مشکل خواهد شد (افروز، ۱۳۸۶)، زیرا محیط خانواده یکی از عوامل اساسی شکل گیری شخصیت کودک و اولین بذر تکوین رشد فردی و پایه و اساس بنای شخصیت آدمی است و کودک در بیشتر حالات خود، مقلّد پدر و مادر و رفتار آن­ها است (احدی، ۱۳۸۰). بنابراین بسیاری از ویژگی­های شخصیت کودک تحت تأثیر ویژگی­های شخصیت والدین و شیوه­ ی فرزند­ پروری آن­ها است (لیل آبادی، ۱۳۷۵).

از طرف دیگر کودکان در فرآیند رشد خود، دوره ­ی نوجوانی را پیش رو دارند. دوره­­­ ی نوجوانی بحرانی­ ترین دوره برای سازندگی شخصیت است. از نظر تحولی، این دوره، دوره­ ی شکل­ گیری و آماده شدن است و نوجوانان در این دوره در پی کشف و آزمون ظرفیت­ های خود می­ باشند.

خانواده به عنوان كوچكترين واحد اجتماعي و از اركان اصلي و عمده هر جامعه بشمار مي‌آيد. محيط خانه اولين و مهمترين عاملي است كه بررشد شخصيت افراد تاثير مي‌گذارد. كودك خصوصياتي را از والدين به ارث مي‌برد اما نقش والدين در رشد كودك تنها به جنبه‌هاي ارثي محدود نيست.

ايده‌آل ها و آرزوهاي والدين، ميزان رضايت آنها از روابط زناشويي و سبك‌هاي فرزند پروري اتخاذ شده از جانب والدين، همگي مي‌توانند بر شكل‌دهي رفتار كودك و سلامت روان او نقش بسزايي داشته باشند (رضائيان، ۱۳۸۳).

دارلینگ و استینبرگ(۱۹۹۳) شیوه­ های فرزند ­پروری را این­گونه تعریف می­کند: «مجموعه­ ای از گرایش­ ها، اعمال و جلوه­ های غیر کلامی، که ماهیت تعامل کودک و والدین را در تمامی موقعیت­ های گوناگون مشخص می­کند.»

نحوه ارتباط و طرز برخورد والدین نسبت به فرزندان و احساسات و علاقه آن­ها به یکدیگر و چگونگی دخالت یا عدم دخالت آن­ها در کارهای مهم و همگان آن­هاست (شریعت­مداری، ۱۳۷۸).

معرفی کتاب خانواده و شیوه‌های فرزند پروری

همه‌ی والدین از اینکه فرزندانشان چگونه باید باشند یا چه آگاهی‌هایی داشته باشند، کدام ارزش های اخلاقی و معیارهای رفتاری را باید در فرآیند رشد بیاموزند، آشکارا یا تلویحاً تصوری آرمانی دارند.

 والدین برای سوق دادن فرزند خود به سوی این اهداف راهبردهای بسیاری را می‌آزمایند. فرزند را تنبیه یا تقویت می‌کنند، خودشان را سرمشق قرار می‌دهند، اعتقادات و انتظارات خود را توضیح می‌دهند و یا سعی می‌کنند همسالان و دوستانی برای کودک خود برگزینند که با این ارزش ها و اهداف همبستگی داشته باشد (ماسن و همکاران، ۱۳۷۷). بنابراين هر خانواده شیوه‌ی خاصي را در تربيت فردي و اجتماعي فرزندان خويش به كار می‌گیرد.

 اين شیوه‌ها كه شیوه‌های فرزند پروري ناميده می‌شود متاًثر از عوامل مختلف فرهنگي، اجتماعي، سياسي، اقتصادي و غيره است. شیوه‌های فرزندپروري به عنوان مجموعه يا منظومه‌ای از رفتارها كه تعاملات والد – كودك را در طول دامنه‌ی گسترده‌ای از موقعیت‌ها توصيف می‌کند، تعریف شده است و فرض شده است كه این شیوه‌ها یک جو تعاملي تاًثيرگذار را به وجود می‌آورد. تحقیقات معاصر در شیوه‌های فرزند پروری  از مطالعات بامریند روی کودکان  و خانواده‌های آنان نشاًت گرفته است.

 مثلاً والدين محله‌های فقيرنشين گرچه با نوزادان بسيار مهربان هستند اما در مورد كودكان بزرگتر تنبیه‌های سخت و خشن به كار می‌برند. از ديد طبقه‌ی متوسط چنين رفتارهايي ناپسند تلقي می‌شود و والدين طبقه‌ی متوسط در بسياري از تحقيقات مي گويند بهتر است با فرزندان با گرمي و استدلال برخورد كرد تا اينكه آنها را به گوشه‌ای پرت كرد و قوانين سخت و بي ثباتي را به آنها تحميل كرد. اما به هرحال براي اينكه فردي بتواند در محله‌های فقيرنشين موفق شود بايد جنگجو باشد و بتواند حق خود را بگيرد.

 انظباط خشن و بي ثبات احتمالاً خصايصي از قبيل خوداتكايي و بي اعتمادي به منبع قدرت را در آنها پرورش خواهد داد و اين درست همان چيزي است كه براي زندگي در آن فرهنگ مورد نياز است.

 والدين خوب والديني هستند كه كودكان خود را براي برخورد با مشكلات فرهنگ يا خرده فرهنگي كه در آن زندگي می‌کنند، آماده می‌سازند. با وجود اين ما می‌توانیم به نتايجي در مورد عناصر فرزند پروري خوب دست يابيم كه در بيشتر محیط‌ها كاربرد داشته باشد. در اين رابطه به ترتيب به مدل شفر  (۱۹۹۵) و سیگلمن (۱۹۹۹) پرداخته مي‌شود.

فهرست کتاب خانواده و شیوه‌های فرزند پروری

خانواده و شیوه فرزند پروری

ابعاد فرزندپروري

والدين و اجتماعي کردن فرزندان

انطباق فرزندپروري با تحول خود

طبقه اجتماعي و سبک فرزند پروري

شکل‌‌هاي مؤثر کنترل والدين

…

مشخصات کتاب خانواده و شیوه‌های فرزند پروری